Milonga: Η καταγωγή

Μια χαρούμενη σκέψη, ένα αίσθημα γιορτινό, το ανάλαφρο, παιχνιδιάρικο πάτημα των ποδιών, ένα διάλειμμα από τη μελαγχολία του τάνγκο. Λένε για τους πορτένιος, όπως αποκαλούνται οι κάτοικοι του Μπουένος Άιρες, ότι επινόησαν τη μιλόνγκα σαν αντιστάθμισμα στη μελαγχολία τους, που βρήκε έκφραση μέσω του τάνγκο. Παρότι όμως πρωτοεμφανίστηκε στο κλασικό ρεπερτόριο μόλις το 1931 με τη «Milonga sentimental»*, οι ρίζες της χάνονται πριν από την εποχή που εκείνο έκανε τα πρώτα του βήματα, ακόμα πιο πίσω, στο παρελθόν των αυτόχθονων Αργεντίνων, γνωστών ως gauchos.

Η πρώτη σημασία της λέξης μιλόνγκα ήταν «λόγια» και συνδεόταν με τους payadores. Στην αχανή ενδοχώρα της Αργεντινής, γνωστής και ως pampa, οι άνθρωποι συνήθιζαν να συγκεντρώνονται στην ύπαιθρο και να συναγωνίζονται με τις κιθάρες τους αυτοσχεδιάζοντας. Ένας θα άρχιζε ένα τραγούδι για κάποιο θέμα και κάποιος άλλος θα έπαιρνε τη σκυτάλη στήνοντας παραλλαγές, με αφηγηματικά τετράστιχα που δομούνταν σε μουσικούς χρόνους των 2/4. Οι συγκεντρώσεις αυτές άρχισαν να ονομάζονται milongas, που στις διαλέκτους των μαύρων από την Αφρική που παρευρίσκονταν στις γιορτές χωρίς να καταλαβαίνουν σήμαινε «πολλά λόγια», και η λέξη milonguero αρχικά χρησιμοποιήθηκε για εκείνους τους γηγενείς τροβαδούρους που περιφέρονταν στην επαρχία του Μπουένος Άιρες στήνοντας γιορτές με το τραγούδι τους, ένα κατεβατό από λέξεις, μία αυτοσχέδια ποίηση για τη ζωή, το θάνατο, τη μοναξιά, το πέρασμα του χρόνου. Καθώς έρχονταν από την ύπαιθρο, στις παρυφές της πόλης μπλέκονταν με όσα έφταναν εκεί μέσω της θάλασσας και του εμπορίου που κατέληγε στο δέλτα του Rio de la Plata και οι δικές τους λέξεις αναμείχθηκαν με τους ξενόφερτους ρυθμούς των ναυτικών, όπως της habanera που έφερναν μαζί τους οι Κουβανοί ναύτες, φτιάχνοντας ένα μείγμα που έγινε απαραίτητο στοιχείο στις γιορτές των ανθρώπων των λαϊκών προαστίων. Το να έχει η λέξη μιλόνγκα περισσότερες από μία σημασίες ήταν μία φυσική εξέλιξη: ο χορός παρατεινόταν με τραγούδι και το τραγούδι με χορό και έτσι το vamos a milonguear σήμαινε ταυτόχρονα πάμε να χορέψουμε και πάμε να τραγουδήσουμε, καθώς δεν μπορούσε να νοηθεί συνάθροιση χωρίς μουσική, τραγούδι και χορό, μια εποχή που ακόμα το τάνγκο δεν είχε γεννηθεί. 

* Ο Sebastian Piana με τη Milonga Sentimental, σε στίχους Homero Manzi, θεωρείται ο πατέρας της μιλόνγκας ως υποκατηγορίας του τάνγκο, πιο γρήγορη και με εύθυμο χαρακτήρα, ανοίγοντας τεράστιες δυνατότητες και σε άλλους συνθέτες να ακολουθήσουν το δρόμο του και να πλουτίσουν το αντίστοιχο ρεπερτόριο.

Τα αυτοσχεδιαστικά τραγούδια των payadores, η λαϊκή μουσική της υπαίθρου, η habanera και άλλα ακούσματα που έφταναν στο λιμάνι του Μπουένος Άιρες, έφτιαξαν μια σύνθεση αυτού που αργότερα θα έπαιρνε τη μορφή της μιλόνγκας όπως την ξέρουμε σήμερα.